ก๊วนปาร์ตี้ [ BOOK Party Gang ]

ผมฝากให้ไว้ที่้ร้านธารเมฆแล้ว คุณไปรับได้เลยครับ

มันต้องมีความผิดพลาดอะไรสักอย่าง เมื่อเราเปิดเวบนี้แล้ว ไม่ขึ้นเรื่องที่อัพเดทล่าสุด (อย่างตอนนี้มีเรื่องเกี่ยวซีไรต์ แต่เปิดมายังเป็นเรื่องสั้นเมืองสมมติอยู่อ่ะ) เวบมาสเตอร์พลีสสส..

คอมเม้นท์นิดนึงละกัน เรื่องสั้นลูกโซ่ ทำให้ผมกระหวัดนึกไปถึง"เราหลงลืมอะไรบางอย่าง"ของวัชระ สัจจะสารสิน กล่าวคือ(ผู้เขียนมีการ)ชี้นำ และมี(กรรมการซีไรต์รวมถึงคนอ่านคนอื่น)ชี้ตาม โดยสโลกแกนดังกล่าวดูมีความโตใหญ่ในองค์รวม หรือภาพรวม แต่อันที่จริงโดยตัวเนื้อหาของมันเป็นเพียงความดาดๆธรรมดา พูดอีกอย่างคือไม่ได้มีความแปลกแตกต่างจากรวมเรื่องสั้นอื่นๆ อีกหลายๆเล่มในปีนั้น(ในความเห็นของผมเรื่องของจำลอง ฝั่งชลจิตร มีความต่างมากกว่าเยอะ) แน่นอนมันไม่ได้แปลว่าด้อยค่าคุณภาพ แต่องค์รวมของเรื่องราวจริงๆยังไม่ได้สื่อชัดถึงเรื่องราวนั้นต่างหาก เป็นแต่คำชี้ชวนให้ดูโดดเด่นเป็นจำเพาะขึ้นมาตามเทคนิควิธีการโน้มน้าวตรึงความรู้สึกสนใจส่วนเล่มโดยภายนอกเท่านั้น เรื่องสั้นลูกโซ่มีความแตกต่างนิดหน่อย ดูเหมือนจะอยู่ในเรื่องสุดท้ายที่อธิบายความดังกล่าว แต่โดยภาพรวมจริงๆ(แม้เป็นความตั้งใจของผู้เขียนรวมเรื่อง)ตามคำกล่าวอิงอ้างถึงความสืบทอดของศิลปะวรรณกรรมโดยนักเขียนหนุ่ม กนกพงศ์ สงสมพันธ์ เป็นตัวนำเกริ่น ก็ยังไม่อาจบอกได้ว่านี่คือ"ลูกโซ่"จริงๆ (อันแตกต่างจากเรื่องหรือรวมเรื่องสั้นเล่มอื่นๆ) วกกลับไปที่เรื่องเนื้อหาของเรื่องสั้นแต่ละเรื่อง โดยภาพรวม ถือได้ว่าเรื่องยังขาดความ"เข้มข้น"สะเทือนใจตามหลักศิลปวรรณกรรม มี แต่ไม่มาก เรื่องที่พอจะเรียกได้ว่าเข้มข้นประมาณหนึ่งคือเรื่องที่ลงในอันเดอร์กราวน์บลูทีน(จำชื่อเรื่องไม่ได้) โดยภาพรวมจริงๆ เรื่องราวอาจกล่าวได้ว่าสะเปะสะปะอยู่ แม้จะมีเรื่องราวของการมองสังคมเป็นตัวตั้ง ซึ่งย่อมมีความหลากหลาย สะเปะสะปะที่ว่านี่อาจพูดได้ว่าไม่ใช่ความหลากหลายที่พึงมี แต่ปะปนไปด้วยเรื่องทางศิลปะ เรื่องสังคม เรื่องความเชื่อ เรื่ององค์กร เรื่องเช่นนี้มิใช่การนำเสนอภาพใดภาพหนึ่งที่เป็นองค์รวมมิได้ แต่มันจะเป็นลูกโซ่ตามความคิดความเชื่อของเรื่องจริงหรือ แปลกและต่างจากเรื่องสั้นต่างๆของเล่มอื่นๆอย่างไรหรือ คิดว่ายังไม่มี อันที่จริงการนำเสนอองค์รวมทางความคิด มีได้ ทำอย่างเป็นระบบหรือไร้ระเบียบ แบบแผน แต่การติ๊ต่างย่อมต่างกัน รวมเรื่องสั้นลูกโซ่ เมื่อพิจารณาดูยังไม่มีความต่างจากรวมเรื่องสั้น"ร่วมสมัย"รวมเรื่องสั้นเขย่าสังคม สะท้อนชีวิต ฯลฯ อื่นๆใดเป็นพิเศษ สโลแกนของคำว่าลูกโซ่จึงยังไม่น่าจะใช่จุดเด่นอันแท้จริงของเล่ม(แต่สามารถทำได้) อันที่จริงเรืองราวในเรื่องสั้น เป็นเรื่องจริง และเป็นสิ่งสมมติก็ย่อมได้ ถ้านี่คือเรื่องจริงที่เรานำเสนอผ่านรวมเรื่องสั้นว่าคือเมืองสมมติ แล้วเมืองสมมติที่หมายใจจะเสนอจะเป็นจริงโดยสมมติเท่านั้นหรือไม่ ถ้าอย่างนั้นมันก็คงไม่จริง ความจริงคือสิ่งสมมติ ฉะนั้นเราก็ต้องกลับมาที่อะไรคือจริงอะไรคือสิ่งสมมติ คำตอบคือศิลปะอยู่เหนือทั้งสองสิ่งเป็นจริงและไม่จริงทั้งสอง(คือความเป็นหนึ่ง) ความเป็นจริงที่ต้องพิจารณาให้ความเป็นธรรมก็คือ เรื่องสั้นลูกโซ่มีความถึงชั้นเป็นศิลปะหรือไม่ ในระดับใด เป็นแกนอย่างเดียวที่จะนำมาพิจารณาทั้งหมด นับโดยภาพรวมทั้งหมด ตั้งแต่เรื่องแรกจนจบเรื่องสุดท้าย จะมีความถอยห่างออกมาจากการพิจารณาตัวตน ปัจเจก ไปสู่การปฐกฐากลายๆ เสนอแบบแผนความคิดได้หลวมๆ ชี้ทางออกแบบครุ่นคิดคำนึงเป็นส่วนมาก จนถึงการเสนอแนะ รวมเรื่องสั้นลูกโซ่เมื่ออ่านจะมีความร้อยเรียงในส่วนนี้อยู่ เรียกได้ว่ามีความโดดเด่นทางด้านองค์รวมของความคิด จนบางครั้งยากที่จะถ่ายทอดความสะทกสะเทือนใจจริงๆออกมาได้(ขออภัย)เช่นในเรื่องของหมอพรทิพย์..ถ้าเขาเพียงแต่ครุ่นคิด ในตอนท้าย ก็น่าจะถ่ายสะท้อนความสมจริงออกมาได้มากกว่า(อาจตีความผิด) เรื่องสั้นสะท้อนสังคม จึงถ่ายสะท้อนความสะเทือนใจออกมาได้ถึงไม่ค่อยได้โดยตัวมันเอง(เมื่อมุ่งตั้งธงความคิดไว้) ผิดแต่ว่าเราจะต้องจริงกับมันจริงๆ ไม่ใช่เพื่อภาพที่สวยงามหรือความดูดีตามอุดมคติของเรา หรือเสแสร้งแกล้งทำ เราจะต้องถ่ายสะท้อนตรงนั้นออกมาให้ได้จริงๆ ถ้าไม่ก็ไม่ ซึ่งไม่ใช่การละเลย ถ้าเราต้องการจะถ่ายสะท้อน"ความรู้สึก"อันแท้จริงออกมา นั่นคือการไม่ละเลย(อีกอย่าง) ซึ่งก็คือในก้าวต่อไป
ขอเป็นกำลังใจและชื่นชมด้วยใจจริง เก้าสิบเปอร์เซ็นต์ในรวมเรื่องสั้นลูกโซ่ถือว่าสามารถถ่ายสะท้อนองค์รวมทางความคิดในทางศิลปะหรือการนำเสนอได้ ให้ความคิดที่ดี-งาม เป็นพัฒนาการของผู้เขียนในอีกลำดับขั้นในการออกมายืนมองภาพที่ถ่ายสะท้อนในอีกมุมมองของชีวิต เพียงแต่ยังไม่เห็นความต่างจากเรื่องสั้นทั่วไปมากนัก ซึ่งไม่ใช่เรื่องผิดแปลกอันใด ถ้าเราเป็นเช่นนั้นจริงๆ และสิ่งนี้เองจะนำพาเราตามลำดับไปสู่เมืองสมมติอันสวยงามและแท้จริง...

ปล.ว่าไปซะยาว ทั้งหมดคงไม่ว่ากัน เน้อ...ประสาคนอ่านกล้อมแกล้มๆ คนหนึ่งเท่านั้นเอง

กลับมาอ่าน ข้อเขียนนี้อีกที (ตอนแรกนึกว่าจะเป็นคำนำในรวมเล่ม) อ่านแล้ว ขออนุญาตอ่านเรื่องเต็มๆอีกสักรอบ ขอดูดีๆอีกสักที ถ้ามีเวลาจะลองวิจารณ์รวมเรื่อง สั้นลูกโซ่สักยกมาโพสต์ คิดว่ามีอะไรน่าสนใจอยู่ซึ่งผมน่าจมองข้ามไป แห่ะๆ

มีเวลาอยากจะเขียนเล่าทีมาของเรื่องสั้นแต่ละเรื่องในชุดนี้ จะทยอยเขียนถึงนะครับ เรื่องที่เก่าที่สุดของเล่มก็ึืคือ แมวบาดเจ็บ เรื่องนี้เกิดขึ้นจากการได้พบเพื่อนผู้หญิงคนหนึ่งที่รู้จักกันตั้งแต่เด็ก มาพบกันอีกครั้ง เธอล้มเจ็บนอนอยู่กับที่ ขยับได้แค่ศรีษะ แขน เธอมีสามี มีลูก แต่สามีก็จากไป ทิ้งไว้แต่ลูก วันหนึ่งเธอเข้ารพ.เพราะแผลติดเชื้อ ผมไปเยี่ยมเธอ ได้่รับรู้ความเจ็บปวด ความปล่อยวางต่อชีวิต ต่อมา ผมไปทำบุญที่วัดแห่งหนึ่ง ไปกับหลาน ขณะเล่นทรายอยู่ผมเกิดนึกเชื่อมโยงไปถึงเธอ แล้วก็ได้เห็นแมวตัวหนึ่งนอนอาบแดดอยู่ เลยนำมาผูกโยงเป็นเรื่องสั้นเรื่องนี้

ต่อเนื่องจากเรื่อง"ต่าง" ผมกำลังหมายถึง เรื่องสั้น "ผัง" เื่รื่องนี้เกิดขึ้นขณะมีโอกาสได้ไปร่วมงานทะเลสาบสงขลา กล่าวคือ ไปร่วมทั้งทำ "แผนแม่บท" และทำ "ผังเมือง" ความรู้ที่ได้ขณะร่วมงานกับทีมผังเมือง ทำให้เห็นมุมมองและการจัดความสัมพันธ์ที่เปิดวิธีคิดให้มองภาพเชิงระบบ เลยลองมาจินตนาการ ว่าถ้าจะวางผังเมืองสักแห่ง เราจะทำอย่างไร แล้วใ้ช้เมืองสมมติเป็นพื้นที่สร้างสรรค์ ตอนคิดและเขียน ก็เลยให้คนใกล้่ตัว เพื่อนๆร่วมงาน นำชื่อไปใส่กับเหตุการณ์สมมติ จะได้รู้สึก "จริง" มากขึ้น

ช่วงเกิดเหตุการณ์ไฟใต้ ผมจับตาสถานการณ์อยู่เงียบๆ เก็บข้อมูลจากข่าวสารที่มาทั้งจากข่าวในสื่อกระแสหลัก กระแสรอง และจากคนใกล้ชิดที่มีโอกาสได้ลงไปทำงานในพื้นที่มาเล่าสู่กันฟัง หลายคนสะท้อนแง่มุมที่แปลกต่างไปจากข่าวสารที่ได้ิยินได้ฟัง บางมุมก็มาจากนักการเมืองหรือทีมงานทางฝั่งอดีตผู้นำทักษิณที่ถูกส่งไปยังพื้นที่ ได้รับรู้มุมมองที่มีต่อ ศอบต.และพรรคการเมืองประจำถิ่น บางเรื่องก็หนักหนาสาหัสเกินกว่าจะนำมาเปิดเผย จำเป็นต้องหาแง่มุมของความเป็นเรื่องเล่ามานำเสนอ แต่ก็เหมือนกับว่าข้อมูลที่ได้ยังไม่ถึงที่สุด

ต่อมาเกิดเหตุ 106 ศพ เพื่อนคนหนึ่งลงไปเก็บข้อมูลมาเขียน แรงกระตุ้นส่วนหนึ่งก็ได้รับจากเพื่อนคนนี้ แต่ก็ยังหาวิธีการเล่ายังไม่ได้ จนกระทั่งวันหนึ่ง ผมไปพบหนังสือนิทานของภาคใต้ที่เป็นของ 3 จังหวัด มีเรื่องหนึ่งชื่อ "แมงคาเรือง" ผมอ่านแล้วก็นึกไปถึงเมื่อครั้งนำนิทานพื้นบ้านเรื่อง "ท้าวแสนปม" มาัดัดแปลงเขียนเป็นเรื่องสั้นชื่อ "รัง" จึงนำเค้าโครงของนิทานนี้มาดัดแปลงให้เข้ากับข้อมูลดิบที่ได้ยินได้ฟังมา ขณะเขียนพยายามที่จะวางตัวเป็นกลาง นำเสนอเหตุการณ์ฺผ่านตัวละครในแต่ละมุมมอง ให้ผู้อ่านปะติดปะต่อเรื่องทั้งหมดด้วยตนเอง ไม่ัตัดสิน ไม่ชี้นำ ส่วนหนึ่งก็เชื่อว่า เหตุการณ์ 3 จังหวัดนี้ก็ขึ้นอยู่กับว่าใครจะมองผ่านด้านใด ทุกคนต่างเลือกอธิบายสิ่งที่เกิดไปตามเหตุผล ความเชื่อของตน โดยมีตัวเร่งก็คือข่าวสารทางประวัติศาสตร์ ความคิดความเชื่อของคนอีกรุ่นที่ "เข้าหู"ของคนทำให้พฤติกรรมเปลี่ยนไปจากเดิม...นี่คือที่มาของเรื่องสั้น "แมงคาเรือง"

ในบรรดาเรื่องสั้นที่เขียนมา เรื่องนี้ตีพิมพ์ซ้ำมากที่สุด ถ้าจำไม่ผิด ไม่ต่ำกว่า 5 ครั้ง(ราหูอมจันทร์ จุดประกาย มติชนสุดสัปดาห์ โฟกัสภาคใต้ หนังสือของสมาคมภาษาและหนังสือ หนังสือแขกในบ้านตนเอง) และได้รับรางวัลเรื่องสั้นดีเด่นของสมาคมภาษาและหนังสือ...เป็นเรื่องที่ไม่คิดไม่ฝันมาก่อน การได้รางวัลทำให้ผมคลายความรู้สึกเป็น "คนนอก" วงการวรรณกรรมไปได้มาก

ขออนุญาตไม่อธิบายครับ เพราะว่าอย่างไรเสียคุณจูก็มีคำตอบในใจแล้ว ให้เป็นเอกสิทธิ์ของคนอ่านดีไหมครับที่จะตีความ...เห็นด้วย เห็นต่างคงไม่ใช่ผิดถูก และไม่ใช่ประเด็นสำคัญ การอ่านควรจะเป็นการเปิดกว้างในการให้ความหมายของเรื่องที่อ่าน ไม่จำเป็นต้องตรงกับคนเขียน เห็นต่างก็ไม่แปลก เห็นด้วยก็เป็นเรือ่งดี...คนเรามีพื้นฐานประสบการณ์ต่างกัน เปิดกรอบไว้น่าจะสนุึกกว่าไหมครับ ผมอธิบายไปก็จะเป็นการจำกัดการตีความของคนอ่านเกินไป ขอเป็นอธิบายที่มาที่ไปนิดๆหน่อยๆพอให้ได้เค้าโครงความคิดของผู้เขียนดีไหมครับ

ในเล่มนี้มีเรื่องสั้นเรื่องเดียวที่ยังไม่ได้ตีพิมพ์ที่ไหน คือ "โคกนกคุ่ม" จริงๆแล้วเรื่องนี้เขียนทิ้งไว้นานแล้ว เปลี่ยนไปเปลี่ยนมาอยู่หลายรอบ ตอนที่เขียนก็ไม่ได้นึกอะไรมากไปกว่าภาพประทับใจที่ได้เข้าไปทำงานร่วมกับวัดคลองแห และมีส่วนร่วมในความสำเร็จของวัดแห่งนี้ในบางกิจกรรม ทำให้ได้รู้ลึกไปถึง "ราก" ของคนชานเมืองแห่งนี้ ว่าที่จริงก็ร้อยพ่อพันแม่ มาจากต่างถิ่นต่างที่ตั้งแต่แรก เพียงแต่มี "ศรัทธา" ทางศาสนาเป็นจุดเชื่อมโยง เป็นอำนาจที่มองไม่เห็นเชิงโครงสร้าง...ทางประวัติศาสตร์ ตำนานพระธาตุนี้ดูเหมือนจะว่ามีน้ำหนักมาก ทุกอย่างถูกดึงดูดไปรวมศูนย์อยู่ที่นั่น การพลิกฟื้นประวัติศาสตร์โดยคนในยุคปัจจุบันก็เป็นการหยิบยกเอาบางมุม บางสิ่งมาปัดฝุ่นเพื่อเชื่อมโยงอดีตและปัจจุบันเข้าด้วยกัน...เศรษฐกิจสร้างสรรค์ มักจะบอกว่า สินค้าทางวัฒนธรรมของโลกตะวันออกยังมีอีกมากที่จะนำมาเพิ่มมูลค่าและคุณค่า ซึ่งสิ่งเหล่านี้คือต้นทุนมหาศาลของบ้านเมืองเรา

ช่วงชีวิตที่ผ่านมา มีเหตุให้ได้ใกล้ชิดกับความตายของคนรอบข้างหลายครั้ง มีครั้งหนึ่ง ญาติห่างๆ ที่ปัตตานีเข้ารพ.กะทันหัน ผมกับแม่ตามไปดู ก็พบเธออยู่ในอาการร่อแร่ ใช้เครื่องช่วยหายใจประทังชีิวิต ณ วินาทีนั้นไม่มีใครบอกได้ว่าชีวิตระหว่างเป็นตาย จะเกิดอะไรขึ้น ผมรู้สึกเหมือนคนไร้ค่า ทำอะไรไม่ได้ ทำอะไรไม่ถูก จะตัดสินใจอย่างไร จะช่วยคนที่อยู่ตรงหน้ากันอย่างไร ยิ่งนึกไปว่าเราอยู่ในโรงพยาบาล ก็ยังไม่มีใครช่วยอะไรเราได้ แรงผลักของความรับผิดชอบหนักอึ้งกดทับอยู่บนบ่าของเรา แต่เราจะตัดสินใจได้อย่างไร ใช้เหตุผลอะไรมาตัดสินใจแต่ละครั้ง ผมรับรู้่ได้ถึงช่องว่างของชีวิตกับสิ่งที่เรียกได้ว่าระบบของการรักษาพยาบาล ของผู้ที่รับผิดชอบชีวิตของผู้อื่น...หรือแท้จริงแล้วชีวิตของเราก็ขึ้นอยู่กับตัวเรา หาใช่อยู่ในมือของคนอื่นโดยเฉพาะคนที่เราไม่รู้จัก...ผมกำลังพูดถึงเรื่องสั้น "โรงพยาบาล" ครับ